NATUURLEXICON
Gewone Zeehond
Phoca vitulina
De Gewone Zeehond Phoca vitulina heeft een ronde kop, een korte stompe snuit en een gevlekte pels. De neusgaten staan enigszins in een V-
Onze Noordzee wordt reeds sinds eeuwen door zeehonden bewoond. Het was altijd zaak voor dit dier om uit de buurt van de mens te blijven. De zeehonden worden al eeuwenlang namelijk belaagd door kustbewoners, vissers en pelsjagers. Vooral na de Tweede Wereldoorlog won de zeehondenjacht ook onder sportjagers aan populariteit. In Nederland werd vanaf de zestiende eeuw tot in 1950 een premie toegekend voor het afmaken van zeehonden. Daarnaast werd leder, bont, vlees, spek en traan uit de zeehonden gewonnen. Tussen 1950 en 2000 werden er nog tientallen zeehonden gedood.
Gewone Zeehonden liggen vaak bij eb te zonnen of te rusten op hun vaste plaatsen op zandplaten. Dat luieren is noodzakelijk om vitamine-
Zeehondenvrouwtjes werpen hun jong ook vaak op een rustig plekje op een zandbank, minder op de kust, door de verstoringen. Enkele uren na de geboorte zwemt het jong al met de moeder mee.
De watervervuiling tast het immuunsysteem van deze dieren aan, waardoor ze zeer vatbaar worden voor infecties en minder vruchtbaar worden. Virusepidemieën kunnen de populaties sterk doen afnemen. Vooral sedert 1988 heeft het Phocine Distemper Virus lelijk huisgehouden in de zeehondenpopulatie. Bijna de helft van de populatie stierf als gevolg van het virus. Intussen zijn de populaties weer hersteld (2018).
De verontreinigingen van de Noordzee met PCB’s en DDT zijn sedert het einde van de vorige eeuw verminderd, maar er zijn nieuwe verontreinigingen bijgekomen zoals tributyltinverbindingen en vlamvertragers. PCB’s ontregelen de hormoonhuishouding en voortplanting van zoogdieren. Toenemende verstoring leidt tot verminderde levenskansen voor jonge zeehonden.
De draagtijd duurt 9 maanden. Na de paartijd in augustus gaat een bevruchte eicel in “stase”, een soort quarantaine. Pas in december nestelt de eicel zich in de baarmoeder.
De jongen worden voornamelijk in juli geboren (1 jong per vrouwtje) en worden de eerste weken op de zandplaten in de Noordzee gezoogd. De bevalling gebeurt bij laagwater. Reeds enkele uren later zwemt de baby bij hoogwater reeds mee met de moeder. De jongen kunnen immers onmiddellijk na de geboorte reeds zwemmen en duiken. Deze periode van het zogen van de jongen valt samen met de vakantieperiode. Bij verstoring kunnen de jongen onvoldoende gezoogd worden. De conditie van de jonge dieren vermindert en er worden onvoldoende reserves opgebouwd om weerstand te bieden tegen parasitaire infecties.
Jonge zeehonden eten vooral garnalen. Naarmate ze groeien eten ze meer vissen, weekdieren en inktvissen. De Gewone Zeehond is niet, zoals de Grijze Zeehond Halichoerus grypus, in kudden georganiseerd. De jongen van de Gewone Zeehond verharen reeds in de baarmoeder en worden in een gewone zwemhuid geboren en niet in een wollige babyvacht, zoals de Grijze Zeehond.
Het instellen van rustgebieden waar de zeehonden ongestoord hun jongen kunnen werpen en zogen en het terugdringen van de vervuiling van de Noordzee moeten zorgen voor het behoud van deze merkwaardige zoogdiersoort. Jacht op deze soort is uiteraard uitgesloten.
De meeste zeehonden die ziek aanspoelen en worden opgevangen in het Sea Life Center te Blankenberge zijn ondervoed, hebben een longontsteking of verwondingen van vissersnetten. Een gezonde zeehond zou ongeveer 50 kg moeten wegen. De meeste dieren halen amper een vijfde van dit gewicht doordat er gewoon niet genoeg vis meer zwemt in de Noordzee.
Op zoek naar voedsel zwemt hij soms een heel eind stroomopwaarts in rivieren.
De recreatiedruk zorgt ervoor dat er door deze zeehond geen gebruik meer wordt gemaakt van het strand als ligplaats.
Enkel zandplaten kunnen nog worden gebruikt.
Rust is zeer belangrijk in het voortplantingsseizoen en de daarop aansluitende verharingstijd.
De door zeehonden gekozen ligplaatsen dienen daarom vanaf half mei tot eind augustus afgesloten te worden. Handhaving van deze afsluiting is van groot belang.