NATUURLEXICON


Kemphaan

Calidris pugnax


De Kemphaan Calidris pugnax  is een verdwenen broedvogel. Deze vogel meet 29 cm. Het mannetje heeft in zijn prachtkleed een witte, bruine of zwarte kraag en oorpluimen.

Het vrouwtje is vaalgeel gevlekt en heeft een lichte snavel en poten. Mannetje en vrouwtje hebben een witte vleugelstreep en stuitvlekken. Het mannetje verdedigt een honk, dit is een klein territorium. Het baltsritueel is indrukwekkend.

Zijn voedsel bestaat uit wormen, insecten en zaden. In mei-juni legt het vrouwtje 4 eieren. Het vrouwtje broedt.

Deze soort broedt in vochtige graslanden en natte heidegebieden. Het laatste broedgeval in Vlaanderen dateert van 1977. De oorzaak van het verdwijnen van deze vogel was de vernietiging van zijn favoriete grasland, intensivering van de landbouw en de daarmee gepaard gaande verdroging.

Vochtige graslanden die weinig bemest worden en met een extensieve begrazing, kunnen deze mooie vogel doen terugkeren als broedvogel. Het lijkt erop dat dit enkel nog mogelijk zal zijn in weidevogelreservaten.  

De vogel komt wel nog voor in Nederland, al is hij daar ook met 98 % teruggevallen (2006) sinds de jaren 1950. Het overwinteringsgebied ligt in tropisch Afrika en het Middellandse Zeegebied.

Vlaanderen en Nederland liggen wel aan de rand van het verspreidingsgebied dat zich in Noord-West-Europa uitstrekt, maar ook in landen als Denemarken en Finland lopen de aantallen terug.

In de agrarische gebieden bestaan vrijwel geen kansen meer om succesvol te broeden door verdroging, vermesting, een onaangepast maaibeheer en een te hoge beweidingsdruk.

De Kemphaan houdt van een wat ruigere vegetatie, zodat een op de soort afgestemd beheer deels zou afwijken van het gebruikelijke terreinbeheer voor weidevogels. Veel natte heidegebieden en hoogveengebieden in Vlaanderen zijn bovendien verloren gegaan door verdroging en verbossing.

Home