NATUURLEXICON

Niche

De term niche (of nis) slaat op de functionele rol van een organisme binnen een levensgemeenschap.

Elke soort heeft binnen een levensgemeenschap zijn eigen specialisatie. Het organisme verwerft daarmee de ruimte en het voedsel binnen de levensgemeenschap. Op die manier kunnen zelfs nauwverwante soorten samenleven in een zelfde omgeving. De foerageerplaats, het tijdstip van jagen, het hoofdvoedsel of de broedplaats zal steeds enigszins afwijken van deze van de andere soort.

Er zijn bijvoorbeeld nachtactieve roofdieren, holbewonende insecteneters en dagvlinders.

Indien de niches van twee soorten elkaar overlappen, treedt er concurrentie op, bijvoorbeeld om voedsel of nestruimte.

Twee soorten waarvan de niches elkaar volledig overlappen, kunnen niet in hetzelfde gebied leven. Twee dieren kunnen gespecialiseerd zijn in het vangen van dezelfde soort kleine knaagdieren, maar ze kunnen deze vangen op verschillende tijdstippen (bijvoorbeeld ’s nachts of overdag) of in een verschillend biotoop (bijvoorbeeld rietvelden of bossen). In dat geval treedt er geen concurrentie op. Men spreekt dan van een nichedifferentiatie.

De Bosuil Strix aluco en de Buizerd Buteo buteo jagen beiden op muizen, maar ze beconcurreren elkaar niet direct, omdat de Buizerd overdag en de Bosuil ’s nachts jaagt.

De opvulling van de niche, dit wil zeggen een bepaalde voedselspecialisatie, een bepaalde activiteitsperiode, een bepaald type woonplaats of nestgelegenheid, leidt tot afgenomen concurrentie tussen soorten onderling (interspecifieke concurrentie).

Daarom ondervindt een soort bijna altijd de sterkste concurrentie van de kant van soortgenoten.