NATUURLEXICON
Overstromingsgebied
Een overstromingsgebied is een door banddijken, binnendijken, valleiranden of op andere wijze begrensd gebied dat op regelmatige tijdstippen al dan niet op een gecontroleerde manier overstroomt of kan overstromen en dat als dusdanig een waterbergende functie vervult of kan vervullen.
Wateroverlast is op veel plaatsen het gevolg van een oneerdeelkundig ingrijpen van de mens. Bij de aanleg van grote infrastructuurwerken zoals spoorwegen en autowegen doorheen valleigebieden van beken en rivieren worden de natuurlijke uiterwaarden ingepalmd zonder dat men in een compensatie voorziet voor de noodzakelijke waterberging. Bermen en grondophogingen reduceren sterk de bergingscapaciteit voor water. Grote oppervlaktes beton en asfalt beletten de penetratie van de neerslag in de bodem en zorgen voor een toename aan afstromend water, niet alleen in volume, maar ook in snelheid.
De opwarming van de aarde zorgt bij ons voor meer piekbuien in de zomer en voor langdurige regens in de winter.
Het water moet stroomopwaarts worden vastgehouden. Om overstromingen te vermijden is het zaak dat de bodem goed doordringbaar blijft en dat het regenwater voldoende wordt gebufferd bij hevige neerslag. Bufferbekkens kunnen voorzien in deze buffering, maar nog beter zijn de natuurlijke overstromingsgebieden waarbij men de beken en rivieren voldoende ruimte laat om uit hun oeve rs te treden. De buffercapaciteit van bufferbekkens zal immer steeds vele malen lager liggen dan het dichtstorten van de natuurlijke bergingsruimte in de uiterwaarden van rivieren en beken en hun zijarmen.
Natte beekvalleien, die eigenlijk bestemd zouden moeten blijven als natuurlijk overstromingsgebied, werden en worden nog steeds bebouwd met bedrijvenzones, industrieterreinen of zelfs woningbouw en bijhorende verkeersinfrastructuur. Vaak gaat dit ook nog eens gepaard met de aanleg van stortplaatsen met grondoverschotten (bedrijventerreinen) en de aanleg van andere infrastructuur zoals geluidsbermen. Beken en rivieren worden tegelijk voorzien van bypasses om het water zo snel mogelijk af te voeren. Bij hevige regenval zorgen dit ervoor dat gebieden in de nabije omgeving overstromen.
Juist om de gevolgen van de klimaatverandering tegen te houden mag er niet meer worden gebouwd in de natuurlijke overstromingsgebieden. Meersen langs beken en rivieren moeten erkend worden als winterbedding waar niet meer mag worden gebouwd. Meersen moeten niet worden gedraineerd; ze nemen als een spons veel water op en geven het vertraagd weer af.
Ook verhardingen onder de vorm van onder meer straten, pleinen, gebouwen, terrassen en parkeerplaatsen moeten worden geweerd. Zij zorgen er immers voor dat het regenwater niet meer in de bodem kan dringen.
De aanleg van betondijken en/of stuwen om gebieden te vrijwaren van overstromingen is slechts een doekje tegen het bloeden en draagt meer bij tot het probleem (zie hoger) dan tot de oplossing.
Ook het rechttrekken en indijken van rivieren, beken en grachten brengen weinig aarde aan de dijk. Het water versneld afvoeren zorgt alleen maar voor een verschuiving van de (water)problemen naar lager gelegen gebieden.
Om wateroverlast in de toekomst te vermijden zal het dus nodig zijn om voldoende natuurlijke overstromingsgebieden te crëeren, een volledige bouw-