NATUURLEXICON

Stikstofoxiden

Stikstofoxiden is een verzamelterm voor verbindingen van stikstof en zuurstof. Het zijn stikstofmonoxide, stikstofdioxide en salpeterzuur.

De uitstoot van stikstofoxiden bij verbrandingsprocessen zorgen voor een verzuring. Stikstofoxiden worden vooral uitgestoten door het verkeer, huishoudens, industrie, elektrische centrales.

Stikstofoxiden leiden in de menselijke luchtwegen tot vorming van salpeterzuur met een verlammend effect op de trilhaartjes in de luchtwegen. Daardoor vermindert het zogenaamde zelfreinigend vermogen en daalt onder meer de weerstand tegen bacteriële infecties. Stikstofoxide wordt omgezet in zwavelzuur wat vernauwing van de luchtwegen veroorzaakt.

Stikstofmonoxide is een gas dat een flinke bijdrage levert aan de verzuring en de fotochemische luchtverontreiniging (smog).

Toch is het gas ook een chemische boodschapper in het lichaam. Uit onderzoek is gebleken dat het in het lichaam zorgt voor een verlaging van de bloeddruk, het leervermogen verbetert, helpt bij het bestrijden van virussen en bacteriën die het lichaam binnendringen en een doorslaggevende rol speelt bij het ontstaan van erecties, althans bij ratten en konijnen. Cellen in de wand van bloedvaten produceren stikstofmonoxide, dat zorgt voor een verslapping van de vaatwand en dus een verlaging van de bloeddruk. Ook zenuwcellen produceren stikstofmonoxide. De stof zou helpen om zaken te onthouden en een defect zou mogelijks dementie kunnen veroorzaken. Macrofagen, de eerste verdedigingslinie van het lichaam tegen indringers zoals virussen, bacteriën en parasieten, produceren zoveel stikstofmonoxide dat de indringers het loodje leggen.

De stikstofoxiden bestaan vooral uit stikstofdioxide en voor een klein deel uit stikstofmonoxide. Stikstofmonoxide (NO) is een radicaal, dit wil zeggen dat de verbinding een vrij electron bevat. Vaak bindt dit electron zich met zuurstof, zodat stikstofmonoxide in stikstofdioxide wordt omgezet. Stikstofmonoxide is giftig. Evenals CO hecht het zich aan hemoglobine, het eiwit in ons bloed dat zorg draagt voor het transport van zuurstof. Daar neemt het de plaats in van zuurstof. Als dat bij te veel hemoglobinemoleculen gebeurt, kan dit de dood betekenen.